ویژگی های زبان آموز موفق
در تاریخچه آموزش زبان دوم، شیوه های گوناگونی پیشنهاد و طراحی شده اند. حتی برخی از این شیوه ها نتایجی شگفت انگیز را وعده می دهند. اما باید در نظر داشت که در گذشته علیرغم به کارگیری روش های نامناسب، از قبیل دستور-ترجمه، همواره شاگردانی بوده اند که موفق به تسلط بر زبان دوم می شدند. از سوی دیگر امروزه با وجود شیوه های موفق و کارآمد همراه با ابزار دیجیتال و مالتی مدیا باز هم افرادی هستند که در یادگیری زبان دوم موفقیت چندانی کسب نمی کنند. تعیین کننده ترین عامل در روند زبان آموزی رویکرد خود زبان آموز است، این بدان معنا است که یادگیری تا حد زیادی بستگی به زبان آموز دارد تا به شیوه های آموزش، هر چند یک شیوه صحیح و استاندارد بی شک موجب خواهد شد که زبان آموز با صرف زمان و انرژی کمتری به هدف برسد.
در ادامه برخی نکات برای موفقیت در یادگیری زبان دوم پیشنهاد می شود که فارغ از شیوه یادگیری، بر نقش زبان آموز در روند آموزش تاکید دارند:
- مسئولیت پذیری زبان آموز: زبان آموز موفق عهده دار زبان آموزی خود است و انتظار ندارد که تمامی این مسئولیت را کلاس و استاد به دوش بکشد. او با تکیه بر مسئولیت پذیری است که راه و روش شخصی خودش در یادگیری زبان را پیدا می کند، زیرا راهکارهای یادگیری افراد مختلف یکسان نیست.
- ساماندهی مطالب: زبان آموز موفق همواره در پی ساماندهی مطالب جدیدی است که می آموزد و در همین روند است که آموخته های جدید با آموخته های قبلی پیوند می خورد.
- تلاش خلاق: باید همواره در پی آزمودن نکات جدید دستوری و وازگانی باشیم. این آزمایش های زبانی به خلاقیت نیاز دارند. زبان آموز موفق خلاق است و قواعد زبان دوم را در گفتار و نوشتار به کار می گیرد و عبارت های متنوع را آزمایش می کند تا به درک صحیحی از کارکرد آنها برسد.
- خلق فرصت مکالمه: زبان آموز موفق تشنه استفاده و بکارگیری از زبان دوم است و از بکارگیری آن لذت می برد و این لذت را با دیگران در فضای کلاس یا حتی خارج از آن به اشتراک می گذارد. او می داند که همیشه برای مکالمه به زبان مادری فرصت دارد و باید از فضای کلاس و بودن با همکلاسی ها برای امتحان کردن آموخته هایش بیشترین استفاده را ببرد.
- روزی یک ساعت به جای هفته ای هفت ساعت: همانطور که همه ما برای فراگیری زبان مادری همواره در تماس با این زبان بوده ایم و هر روز نکته جدیدی یادگرفته و می گیریم؛ برای یادیگری زبان دوم نیز باید بازه های زمانی کوتاه مدتی را به تمرین و تکرار آموخته های زبان دوم اختصاص دهیم تا ذهن همیشه گرم و آماده باشد. در یک کلام باید گفت اگر می خواهی هفته ای هفت ساعت تمرین کنی، روزی یکساعت تمرین کن، نه هفت ساعت در یک روز.
- هر اشتباه گامی به جلو: او به جای آنکه اشتباهاتش را ناشی از مشکلات بیرونی و بخت و اقبال بداند، آنها را به میزان تلاش خود نسبت می دهد یعنی به جای جستجوی توجیه بیرونی به عوامل درونی می نگرد. اینگونه به جای آنکه هر اشتباه موجب تضعیف توانایی هایش شود از هر اشتباه به نفع خود و تکمیل زبان خود بهره می گیرد.
- انشا را جدی بگیریم: نوشتن انشا یکی از بهترین راهکارها برای یادگیری اندیشمندانه زبان است. از سوی دیگر بخش زیادی از توانایی زبان آموز را نیز نشان می دهد. درباره یک موضوع انشا بنویسید، سعی کنید موضوع کاربردی باشد. انشا را با کمک استاد تصحیح کنید. سپس جملات و عبارات نوشته شده را حفظ کنید و موضوع را بطور شفاهی برای دیگران توضیح دهید.
- گفتار فی البداهه، نوشتار اندیشمندانه: زبان آموز موفق در صحبت کردن و گوش کردن به شم زبانی اش اعتماد می کند. او برای رسیدن به جواب، حدس هایی را بر اساس تجارب زبانی اش می زند و نزدیکترین حدس را بطور آنی بکارمی برد. در عوض برای نوشتن و خواندن بیشتر از استدلال و توجه به مراحل دستوری و اندیشه استفاده می کند. برای موفقیت، به ویژه در موقعیت های واقعی کاربرد زبان و یا امتحانات استاندارد زبان آموز می بایست به تعادل میان تصمیم گیری آنی و اندیشمندانه رسیده باشد.
- عبارت آموزی: یکی از بهترین روش ها برای کمرنگ کردن فاصله زبان دوم و زبان مادری، حفظ کردن و تمرین و تکرار عبارت های کاربردی زبان دوم است، به نحوی که بکارگیری شان کاملا فی البداهه و مستقل از نکات دستوری صورت گیرد. زبان آموزی که عبارت های زیادی را حفظ کرده است قادر خواهد بود بنابر موقعیت اجتماعی مورد نیاز، با بیان همان عبارت، در حد افراد بومی صحبت کند و عملا زبان خود را در سطحی بالاتر از توانایی واقعی اش بروز دهد. با درونی شدن همین عبارت ها است که زبان آموز قادر خواهد شد تا با تغییر اجزا، جملات و عبارت های بومی مانند جدیدی بسازد.
- توجه به سبک: زبان آموز موفق در پی یادگیری زبان به نحوی است که بتواند آن را در سبک های رسمی،غیر رسمی، دوستانه و … به درستی به کار گیرد.
- پذیرش تردید: تردید بخش جدایی ناپذیر زبان آموزی است. فرد موفق به عنوان جنبه هیجان انگیز زبان آموزی به این خصیصه می نگرد، چون شک و تردید در استفاده از کلام همسفر همیشگی مسیر زبان آموزی است. زبان آموز موفق از عدم درک تمامی اجزا و کلمات جمله دلسرد یا دستپاچه نمی شود، بلکه با وجود تردید، همچنان بر صحبت کردن و گوش دادن ادامه می دهد.
- نقش زبان مادری: اکثر زبان آموزان موفق، در بکارگیری زبان مادری خود نیز موفق تر از دیگران عمل می کنند و به زبان مادری تسلط بیشتری دارند. یکی از راه های تقویت زبان دوم، به شکلی باورنکردنی با تقویت توانایی های تولیدی به ویژه نوشتاری زبان اول در ارتباط است. این تاثیر را می توان در چارچوب نوعی انتقال سازنده تعریف کرد.
هر کدام از دوازده مورد ذکر شده را می توان بخشی از دیگری محسوب کرد، به هر حال تمامی نکات بالا با هم در تعامل و ارتباطند. شاید نکات مفید دیگری نیز به نظر شما برسد که گویای ورود شما به گام اول یا همان مسئولیت پذیری است.
با نگاهی بر کتاب اصول یادگیری و آموزش زبان
اچ. داگلاس براون، ترجمه دکتر منصور فهیم
